Sürdürülebilirlik, günümüzün ihtiyaçlarını karşılarken gelecek nesillerin de ihtiyaçlarını karşılayabilme kapasitesini koruma ilkesidir. Çevresel sürdürülebilirlik, doğal kaynakların korunmasını ve biyolojik çeşitliliğin devamlılığını hedeflerken, sosyal sürdürülebilirlik, insan hakları, eşitlik ve sosyal refahı sağlar. Ekonomik sürdürülebilirlik ise uzun vadeli ekonomik büyümenin, kaynakların verimli kullanılmasıyla mümkün olduğunu savunur. Sürdürülebilirlik, bir şirketin çevresel etkilerini minimize etmesini, sosyal sorumluluklarını yerine getirmesini ve ekonomik olarak sorumlu bir şekilde büyümesini sağlar.

Sürdürülebilirlik raporu, bir şirketin çevresel, sosyal ve yönetişim (ESG) performansını belgeleyen ve paydaşlara sunan kapsamlı bir rapordur. Bu rapor, şirketin sürdürülebilirlik hedeflerine nasıl ulaştığını, çevresel etkilerini nasıl yönettiğini ve topluma olan katkılarını şeffaf bir şekilde gösterir. Sürdürülebilirlik raporları, şirketlerin sürdürülebilirlik çabalarını paydaşlara sunarak, güven inşa etmesine ve itibarını artırmasına yardımcı olur. Ayrıca, sürdürülebilirlik raporlaması, yasal uyumluluk, yatırımcı çekiciliği ve rekabet avantajı sağlama açısından da kritik öneme sahiptir.

Sürdürülebilirlik raporlaması, Global Reporting Initiative (GRI), Sustainability Accounting Standards Board (SASB), Carbon Disclosure Project (CDP) gibi uluslararası kabul görmüş standartlara göre yapılmalıdır. GRI Standartları, şirketlerin ekonomik, çevresel ve sosyal etkilerini kapsamlı bir şekilde raporlamalarını sağlar. SASB, sektör spesifik standartlar sunarak, işletmelerin finansal anlamda önemli sürdürülebilirlik konularını raporlamalarına yardımcı olur. CDP ise özellikle karbon emisyonları ve iklim değişikliğiyle ilgili verilerin toplanması ve raporlanması konusunda küresel bir platform sunar. Bu standartlar, şirketinizin sürdürülebilirlik performansının dünya çapında tanınmasını ve karşılaştırılabilir olmasını sağlar.

Sürdürülebilirlik hedeflerinizi belirlerken, işletmenizin misyonu, vizyonu ve temel değerleri doğrultusunda hareket etmelisiniz. Hedeflerinizi belirlerken SMART (Spesifik, Ölçülebilir, Ulaşılabilir, İlgili ve Zamanlı) kriterlerini dikkate alarak, net ve ölçülebilir hedefler oluşturmalısınız. Örneğin, karbon ayak izinizi belirli bir yıl içinde yüzde 20 oranında azaltmayı hedefleyebilirsiniz. Hedeflerinizi belirlerken paydaşların beklentilerini, küresel sürdürülebilirlik trendlerini ve yasal gereklilikleri göz önünde bulundurmalısınız. Bu, sürdürülebilirlik stratejinizin daha etkili olmasını sağlar ve şirketinizi sürdürülebilir bir geleceğe taşır.

Sürdürülebilirlik raporları genellikle yıllık olarak hazırlanır. Yıllık raporlama, şirketin sürdürülebilirlik performansını düzenli olarak izlemek ve paydaşlara raporlamak için en yaygın uygulamadır. Ancak, bazı şirketler altı aylık veya çeyrek dönem raporlar da hazırlayabilir. Raporlama sıklığı, şirketinizin büyüklüğüne, faaliyet gösterdiğiniz sektöre ve paydaş beklentilerine bağlı olarak değişebilir. Düzenli sürdürülebilirlik raporlaması, şirketinizin sürdürülebilirlik hedeflerine ne ölçüde ulaştığını takip etmenizi ve bu konuda şeffaf olmanızı sağlar.

Sürdürülebilirlik raporu hazırlamak için enerji tüketimi, su kullanımı, karbon emisyonları, atık yönetimi, iş gücü uygulamaları, toplumsal sorumluluk projeleri ve tedarik zinciri yönetimi gibi çeşitli alanlarda veriler toplanmalıdır. Bu veriler, şirketinizin çevresel etkilerini, sosyal sorumluluklarını ve yönetişim performansını değerlendirmek için gereklidir. Verilerin doğruluğunu ve güvenilirliğini sağlamak için, verilerin toplanması, doğrulanması ve analiz edilmesi sürecinde titizlikle çalışılmalıdır. Ayrıca, uluslararası raporlama standartlarına uyum sağlamak için, verilerin küresel karşılaştırmalara uygun olması önemlidir.

Sürdürülebilirlik raporunuzun şeffaflığını artırmak için, toplanan verilerin doğruluğunu sağlamak ve paydaşlarınıza açık bir şekilde sunmak kritik önem taşır. Verileri detaylı ve anlaşılır bir şekilde sunmak, grafikler ve tablolar kullanarak verileri görselleştirmek, paydaşların raporu daha iyi anlamasını sağlar. Üçüncü taraf doğrulama süreçlerinden yararlanmak, raporunuzun güvenilirliğini artırır ve paydaşlarınızın güvenini pekiştirir. Ayrıca, geri bildirim mekanizmaları kurarak paydaşların görüşlerini raporlama süreçlerinize dahil etmek, şeffaflık ve hesap verebilirlik açısından önemli bir adımdır.

Sürdürülebilirlik raporları, dijital platformlarda PDF, ePub veya interaktif web sayfaları gibi formatlarda yayınlanabilir. Dijital yayın, çevresel etkileri minimize eder ve geniş bir kitleye erişim sağlar. Raporda kullanılan dijital formatların mobil uyumlu olması ve farklı cihazlarda sorunsuz görüntülenebilir olması önemlidir. Ayrıca, raporun SEO (Arama Motoru Optimizasyonu) uyumlu olması, arama motorlarında üst sıralarda yer almasını sağlar. Bu, raporunuzun daha geniş bir kitle tarafından erişilebilir olmasını ve şirketinizin sürdürülebilirlik çabalarının daha fazla kişi tarafından bilinmesini sağlar.

Küçük ve orta ölçekli işletmeler (KOBİ'ler) için sürdürülebilirlik raporlaması genellikle yasal olarak zorunlu değildir, ancak bu raporlamayı yapmak birçok avantaj sunar. Sürdürülebilirlik raporlaması, KOBİ'lerin çevresel ve sosyal etkilerini daha iyi yönetmelerine, paydaşlarla güven inşa etmelerine ve sürdürülebilirlik odaklı yatırımcıların dikkatini çekmelerine yardımcı olur. Ayrıca, sürdürülebilirlik raporları, KOBİ'lerin rekabet avantajı elde etmesini ve uzun vadeli başarıya ulaşmasını sağlar. Sürdürülebilirlik raporlaması, KOBİ'lerin hem itibarını hem de iş performansını artırmak için güçlü bir araçtır.

Sürdürülebilirlik Eğitimi konusuna yönelik bir çerçeve hazırlarken, eğitimin kapsamını belirlemek, içerik ve kazanımları netleştirmek önemlidir. Aşağıda sürdürülebilirlik eğitimine dair kapsamlı bir plan sunuyorum: Sürdürülebilirlik Eğitimi Planı 1. Eğitim Amacı • Katılımcılara sürdürülebilirlik kavramını öğretmek • Çevresel, sosyal ve ekonomik boyutlarıyla sürdürülebilirliği tanıtmak • Şirketlerin ve bireylerin sürdürülebilir yaklaşımları nasıl uygulayabileceğine dair farkındalık kazandırmak • İklim değişikliği, enerji verimliliği, doğal kaynakların korunması ve sosyal sorumluluk gibi temel konularda bilgi vermek 2. Eğitim İçeriği Modül 1: Sürdürülebilirlik Nedir? • Sürdürülebilirlik kavramının tanımı ve önemi • Çevresel, ekonomik ve sosyal sürdürülebilirlik • Küresel sürdürülebilirlik hedefleri: Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (SKA) Modül 2: Çevresel Sürdürülebilirlik • İklim değişikliği ve karbon ayak izi • Doğal kaynakların sürdürülebilir yönetimi • Atık yönetimi ve geri dönüşüm • Enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji kaynakları Modül 3: Sosyal Sürdürülebilirlik • İnsan hakları ve iş gücü standartları • Eğitim, sağlık ve toplumsal katılım • Sosyal sorumluluk projeleri Modül 4: Ekonomik Sürdürülebilirlik • Sürdürülebilir iş modelleri ve döngüsel ekonomi • Yeşil finansman ve sürdürülebilir yatırımlar • Ekonomik sürdürülebilirliğin şirketlere ve bireylere faydaları Modül 5: Sürdürülebilir İş Uygulamaları • Sürdürülebilirlik raporlama standartları • Şirketlerde sürdürülebilirlik stratejilerinin geliştirilmesi • Enerji ve kaynak verimliliği projeleri örnekleri Modül 6: Bireysel ve Kurumsal Eylemler • Bireyler için sürdürülebilir yaşam rehberi • Şirketlerin sürdürülebilirlik stratejilerine katkı sağlama yolları • Günlük yaşamda karbon ayak izini azaltma yöntemleri 3. Eğitim Yöntemleri • Sunumlar ve Slaytlar: Teorik bilgiler sunulacak • Atölye Çalışmaları: Pratik uygulama ve çözüm önerileri • Vaka Analizleri: Başarılı sürdürülebilirlik projeleri üzerinden değerlendirme • Soru-Cevap ve Tartışma Bölümleri: Katılımcıların aktif olarak dahil olması sağlanacak 4. Eğitim Süresi ve Hedef Kitle • Süre: 2 günlük eğitim (her gün 5-6 saat) veya modüler şekilde haftalık oturumlar • Hedef Kitle: Şirket çalışanları, yöneticiler, öğrenci grupları ve bireyler 5. Eğitim Kazanımları • Katılımcılar, sürdürülebilirlik kavramının farklı boyutları hakkında bilgi sahibi olur • Kurum içi sürdürülebilirlik projelerine katkı sağlama becerisi kazanır • Enerji verimliliği ve kaynak yönetimi hakkında pratik çözümler öğrenir • Günlük hayatlarında çevreye duyarlı alışkanlıklar geliştirir 6. Eğitim Sonunda Sertifikasyon • Eğitim sonunda katılımcılara “Sürdürülebilirlik Bilinci Sertifikası” verilir. • Sertifika, bireylerin ve kurumların sürdürülebilirlik alanında farkındalık kazandığını belgelemek amacıyla hazırlanır. Bu eğitim, sürdürülebilirliği hayatın her alanına entegre etmeyi amaçlayan birey ve kuruluşlara yönelik önemli bir farkındalık aracı olabilir. Ayrıca kurumların, sürdürülebilirlik stratejilerini geliştirirken çalışanlarına bu eğitimleri vermesi, hem operasyonel verimlilik hem de çevreye duyarlı bir kültür oluşturulması için önemli bir adımdır.

BIST Sürdürülebilirlik Endeksi, Borsa İstanbul’da işlem gören şirketlerin çevresel, sosyal ve yönetişim (ESG) performansını dikkate alan bir endekstir. Bu endeks, sürdürülebilirlik alanında belirli kriterleri karşılayan şirketlerin performansını ölçer ve yatırımcılara sürdürülebilirlik konusunda hassas portföyler oluşturma imkânı sunar. BIST Sürdürülebilirlik Endeksi Hakkında Bilgiler 1. Endeksin Amacı • Çevresel, sosyal ve yönetişim (ESG) kriterlerini dikkate alan şirketlerin performansını teşvik etmek • Şirketlerin sürdürülebilirlik çalışmalarına yatırımcı ilgisini artırmak • Sermaye piyasalarında sürdürülebilir yatırımların yaygınlaşmasına katkı sağlamak • Yatırımcılara sürdürülebilirlik odaklı şirketleri takip etme olanağı sunmak 2. Kapsam ve Kriterler • BIST Sürdürülebilirlik Endeksi’ne dahil olabilmek için şirketlerin belirli ESG kriterlerine uygun performans sergilemesi gerekir. • Şirketlerin: • Çevresel (E): Enerji tüketimi, karbon emisyonları, atık yönetimi ve çevreye olan etkileri yönetme becerisi • Sosyal (S): Çalışan hakları, toplumsal sorumluluk projeleri, iş sağlığı ve güvenliği • Yönetişim (G): Şeffaflık, etik kurallar, yönetim yapısı ve hissedar haklarına uygunluk alanlarında değerlendirilir. • BIST 100’de işlem gören şirketler arasından, Refinitiv gibi bağımsız veri sağlayıcıların analizleri sonucunda sürdürülebilirlik performansı yüksek olan şirketler seçilir. 3. Endekse Giriş ve Değerlendirme Süreci • BIST Sürdürülebilirlik Endeksi’ne dâhil olacak şirketler, her yıl belirli dönemlerde bağımsız bir veri sağlayıcı tarafından değerlendirilir. • Şirketlerin ESG performansına ilişkin raporlama zorunluluğu ve faaliyetlerinin şeffaflığı önem taşır. • Endekste yer almak, firmaların yatırımcılar ve paydaşlar nezdinde sürdürülebilirliğe olan bağlılığını gösterir. 4. BIST Sürdürülebilirlik Endeksi’nin Faydaları • Yatırımcılar için: ESG performansı yüksek şirketlere yatırım yapma olanağı sağlar ve uzun vadeli sürdürülebilir yatırım getirisi sunar. • Şirketler için: ESG performanslarının iyileştirilmesi yolunda teşvik sağlar ve kurumsal itibarını artırır. • Sermaye Piyasaları için: Türkiye’de sürdürülebilir finansal araçların gelişimine ve uluslararası standartlara uyumuna katkı sağlar. 5. Endeksin Getirdiği Avantajlar • Risk Yönetimi: Şirketlerin sürdürülebilir iş modellerine yönelmesi, uzun vadeli risklerin azaltılmasına katkı sağlar. • Şirket İmajı: Endekste yer alan şirketler, paydaşlar ve kamuoyu gözünde daha yüksek kurumsal itibara sahip olur. • Sermaye Erişimi: Sürdürülebilirlik performansına önem veren şirketler, yeşil finansman ve ESG odaklı fonlardan daha fazla yararlanabilir. 6. Endeksin Yatırımcılara Etkisi BIST Sürdürülebilirlik Endeksi, sorumlu yatırımlar yapmak isteyen yatırımcılara yol gösterir. Özellikle ESG alanındaki gelişmelerle uyumlu portföyler oluşturmak isteyen yatırımcılar için değerli bir referans sunar. Son yıllarda, çevre ve sosyal sorumluluk farkındalığı arttıkça, sürdürülebilir yatırım fonlarına talep de yükselmiştir. 7. Endekste Yer Alan Sektörler BIST Sürdürülebilirlik Endeksi’ne dahil olan şirketler birçok sektörden gelir. Bankacılık, enerji, sanayi ve gıda sektörleri gibi sektörler başta olmak üzere farklı alanlarda faaliyet gösteren firmalar, bu endekste yer alabilmek için sürdürülebilirlik stratejilerini güçlendirmektedir. Sonuç BIST Sürdürülebilirlik Endeksi, şirketlerin çevresel, sosyal ve yönetişim alanındaki performanslarını ölçerek yatırımcılara rehberlik eden önemli bir finansal göstergedir. Bu endeks, Türkiye’de sürdürülebilir yatırımların artmasına ve şirketlerin küresel ESG standartlarına uyum sağlamasına önemli katkılar yapmaktadır. Bu sayede, sürdürülebilirlik temelli yatırımların artırılması ve şirketlerin uzun vadeli stratejilerini bu doğrultuda geliştirmesi teşvik edilmektedir.

Türkiye’de Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları son yıllarda sürdürülebilir finansmana yönelik ilginin artması ve küresel trendlerle uyum sağlama amacıyla önem kazanmıştır. Şirketlerin sürdürülebilirlik raporlamasında şeffaflık ve güvenilirlik sağlamak için çeşitli standartlar ve düzenlemeler rehberlik etmektedir. 1. Türkiye’de Kullanılan Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları 1.1. Küresel Raporlama Girişimi (GRI) Standartları • GRI (Global Reporting Initiative), dünya genelinde en yaygın kullanılan sürdürülebilirlik raporlama standardıdır. • Şirketler, ekonomik, çevresel ve sosyal etkilerini GRI çerçevesinde raporlayarak şeffaf bir iletişim sağlar. • Türkiye’deki birçok büyük şirket ve BIST Sürdürülebilirlik Endeksi’ne dahil olan firmalar GRI standartlarını kullanmaktadır. 1.2. Entegre Raporlama (IIRC) • IIRC (International Integrated Reporting Council), finansal ve finansal olmayan bilgilerin entegre şekilde raporlanmasını teşvik eder. • Bu yaklaşım, şirketlerin sürdürülebilirlik stratejilerini iş hedefleriyle nasıl entegre ettiklerini göstermeyi amaçlar. • Türkiye’de bazı büyük şirketler entegre raporlamaya geçiş yapmaktadır. 1.3. Sürdürülebilir Finans ve İklim Raporlamaları (TCFD) • TCFD (Task Force on Climate-related Financial Disclosures), şirketlerin iklim değişikliği risklerini raporlaması için bir çerçeve sunar. • Türkiye’de iklim riskleri ve sürdürülebilir finansman konusunda TCFD raporlaması giderek yaygınlaşmaktadır. • Bankalar ve finans kuruluşları, TCFD kriterlerine uygun iklimle ilişkili finansal raporlamalar yapmaya başlamıştır. 1.4. Avrupa Birliği Yeşil Mutabakatı ve CSRD Uyumu • Türkiye, AB Yeşil Mutabakatı ile uyum çalışmaları kapsamında Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlama Direktifi (CSRD) ile uyum sürecindedir. • Büyük ölçekli şirketlerin ve finansal kurumların, çevresel ve sosyal performanslarını düzenli olarak raporlaması gerekmektedir. • Türkiye’de Borsa İstanbul ve bankalar, AB direktiflerine uyumlu sürdürülebilirlik kriterleri geliştirmektedir. 1.5. Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (SKA) Raporlaması • Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (SKA) doğrultusunda, Türkiye’de birçok kurum ve kuruluş SKA’lara uygun raporlar hazırlamaktadır. • Şirketler, sürdürülebilirlik stratejilerini SKA ile ilişkilendirerek toplumsal ve çevresel katkılarını göstermektedir. 2. Türkiye’deki Düzenleyici Çerçeve 2.1. Borsa İstanbul Düzenlemeleri • BIST Sürdürülebilirlik Endeksi’ne katılmak isteyen şirketlerin, sürdürülebilirlik ve ESG (Çevresel, Sosyal ve Yönetişim) kriterlerine uygun raporlama yapması beklenir. 2.2. SPK ve Finansal Düzenlemeler • Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), halka açık şirketler için sürdürülebilirlik beyanlarını teşvik etmekte ve ESG raporlamalarını yaygınlaştırmaya yönelik düzenlemeler yapmaktadır. • SPK’nın 2023 yılı içinde sürdürülebilirlik konusunda şirketlere yönelik daha ayrıntılı raporlama yükümlülükleri getirmesi beklenmektedir. 3. Raporlamanın Önemi ve Faydaları • Şeffaflık ve Hesap Verebilirlik: Sürdürülebilirlik raporlaması, paydaşlara şirketlerin çevresel ve sosyal etkilerini anlamada yardımcı olur. • Risk Yönetimi: İklim değişikliği ve diğer sürdürülebilirlik risklerine hazırlık sağlar. • Yatırımcı İlgisi: ESG odaklı yatırımlarda bulunmak isteyen yatırımcılar için önemli bir referans noktasıdır. • Küresel Rekabet Gücü: Uluslararası standartlara uyum, Türkiye’deki şirketlerin küresel piyasalardaki rekabet gücünü artırır. 4. Gelecekte Türkiye’de Sürdürülebilirlik Raporlama Eğilimleri • Regülasyonların Artması: SPK ve BIST tarafından ESG kriterleriyle ilgili yeni düzenlemelerin yürürlüğe girmesi beklenmektedir. • AB Uyum Süreci: AB Yeşil Mutabakatı kapsamındaki kriterlere uyum, raporlamanın kapsamını genişletecektir. • Yeşil Finansman: Sürdürülebilir finansal araçlar (yeşil tahviller gibi) ile sürdürülebilirlik raporlamasının önemi daha da artacaktır. • Dijital Raporlama: Teknolojik gelişmeler ile birlikte, raporlamalarda dijital ve veri odaklı çözümler öne çıkacaktır. Sonuç olarak, Türkiye’de sürdürülebilirlik raporlaması giderek daha fazla önem kazanmaktadır. Şirketlerin küresel standartlara uyum sağlaması, hem çevresel ve sosyal sorumluluklarını yerine getirmelerine hem de uluslararası rekabet güçlerini artırmalarına yardımcı olacaktır.